POLEMIK HUKUMAN SEBAT KE ATAS KARTIKA SARI DEWI SUKARNOR

Pendahuluan

Ramadhan tahun 2009 ini disambut dengan kontroversi isu hukuman sebatan
yang dijatuhkan ke atas Puan Kartika Sari Dewi bt. Sukarnor oleh Mahkamah
Tinggi Syariah, Kuantan, Pahang. Ini berikutan pengakuannya atas kesalahan
minum minuman yang memabukkan dan keengganannya memfailkan rayuan
bagi meringankan hukuman tersebut. Pelbagai respon positif dan negatif dari
semua lapisan masyarakat mengenai isu ini termasuklah pemimpin tertinggi
negara, ahli-ahli politik, badan-badan professional, ahli-ahli akademik dan orang
perseorangan. Laporan khas ini akan mengimbas secara eksklusif coretan
peristiwa yang timbul berkisar pelaksanaan hukuman sebat terhadap model
sambilan berkenaan.

Perjalanan Kes Kartika Sari Dewi Sukarno

11hb Julai 2008 - Lebih kurang jam 11.40 malam, satu operasi bersepadu
dijalankan oleh Jabatan Agama Islam Pahang (JAIP) dengan kerjasama Majlis
Perbandaran Kuantan (MPK), Kastam Diraja Malaysia dan Polis Diraja Malaysia
(PDRM) bertempat di Cherating Bay Launge, Hotel Legend bagi
menguatkuasakan kesalahan ‘minum minuman yang memabukkan’. Hasil dari
operasi tersebut, 5 orang telah berjaya diberkas termasuklah seorang model
sambilan berusia 31 tahun bagi tujuan siasatan lanjut dan diambil sampel air
kencing untuk ujian makmal sebelum dilepaskan dengan jaminan Pegawai
Penguatkuasa Agama.
15hb Julai 2008 - Kartika dihadapkan ke Mahkamah Rendah Syariah dan
dibebaskan dengan ikat jamin sebanyak RM1,000.00 bersama seorang
penjamin.
31hb Julai 2008 - Keputusan analisis sampel air kencing milik Kartika dari
Jabatan Kimia Malaysia, Cawangan Negeri Pahang yang diterima oleh Pegawai
Penguatkuasa Agama menunjukkan terdapat 22 mg etil alkohol dalam 100
mililIter sampel berkenaan.
1hb Disember 2008 – Sebutan di hadapan Hakim Mahkamah Tinggi Syariah
Kuantan, Y.A Dato’ Haji Abdul Rahman Bin Yunus. Pengakuan salah Kartika di
atas pertuduhan di bawah seksyen 136 Enakmen Pentadbiran Ugama Islam dan
Adat Resam Melayu Pahang 1982 (Pindaan) 1987 telah direkodkan. Yang Arif
Tuan Hakim telah menetapkan 12hb Januari 2009 sebagai tarikh pengumuman
penghakiman.
12hb Januari 2009 - Kartika tidak hadir dan diwakili oleh peguambela Mohd Zuki
b. Che Mat Ghani. Beliau telah memohon penangguhan bagi membolehkan
hujahan bertulis ke atas rayuan pengurangan hukuman difailkan. Mahkamah
membenarkan permohonan tersebut dan menetapkan kes disebut semula pada
4hb Mei 2009.
4hb Mei 2009 – Kartika hadir bersama peguambelanya. Timbalan Pendakwa
Syarie telah memohon penangguhan untuk membolehkan pihak pendakwaan
meneliti hujahan bertulis yang telah difailkan dan seterusnya memfailkan hujahan
balas iaitu cadangan hukuman pendakwa. Permohonan tersebut dibenarkan dan
kes berkenaan ditetapkan bagi sebutan semula pada 20hb Julai 2009 untuk
keputusan penghakiman.
20hb Julai 2009 - Yang Arif Dato’ Haji Abdul Rahman Bin Yunus menjatuhkan
hukuman denda sebanyak RM5,000.00 atau 3 tahun penjara (jika gagal bayar
denda) dan disebat 6 kali sebatan.
21hb Julai 2009 - Kartika telah membayar denda sebanyak RM5,000.00 di
Mahkamah Tinggi Syariah Kuantan tanpa memfailkan rayuan atas keputusan
Mahkamah tersebut.
3hb Ogos 2009 - Tarikh akhir bagi pihak Kartika dan/atau pihak pendakwaan
memfailkan rayuan. Namun tiada sebarang rayuan dari kedua-dua pihak
difailkan bagi mengenepikan hukuman berkenaan.
18hb Ogos 2009 - Pihak pendakwaan mengemukakan tiga permohonan kepada
Mahkamah Tinggi Syariah Kuantan, iaitu:
a) Permohonan di bawah Seksyen 125 (4) Enakmen Tatacara Jenayah
Syariah (Pahang) 2002 untuk menahan Kartika di Penjara Wanita Kajang bagi
melaksanakan hukuman sebat.
b) Permohonan menguatkuasakan perlaksanaan hukuman sebat sebanyak 6
kali secara syariah di Penjara Wanita Kajang.
c) Permohonan melepaskan Kartika dari Penjara Wanita Kajang setelah
hukuman 6 kali sebatan dilaksanakan.
19hb Ogos 2009 - Mahkamah membenarkan permohonan tersebut dan
mengeluarkan waran pemenjaraan selama 7 hari bermula pada 24hb Ogos 2009
untuk tujuan pelaksanaan hukuman sebat.
24hb Ogos 2009 - Lebih kurang jam 8.45 pagi, Pegawai Penguatkuasa Agama,
Jabatan Agama Islam Pahang pergi ke rumah Kartika untuk melaksanakan
waran dan perintah Mahkamah tersebut. Namun Penjara Wanita Kajang telah
menghubungi Pegawai Penguatkuasa Agama dan memaklumkan bahawa
perintah berkenaan tidak dapat dilaksanakan berikutan arahan dari Jabatan
Penjara Malaysia. Surat penangguhan perlaksanaan hukuman tersebut hanya
diterima oleh Pegawai Penguatkuasa Agama pada pukul 4.00 petang.

26hb Ogos 2009 – Utusan Malaysia, Pegerusi Jawatankuasa Dakwah Islamiah,
Perpaduan dan Badan-Badan Bukan Kerajaan Negeri Pahang, Datuk Mohd
Sahfri Abdul Aziz menyatakan bahawa Ketua Hakim Syarie Negeri Pahang telah
memberi jaminan kepada Peguam Negara untuk menyemak semula keputusan
hukuman sebat ke atas Kartika selepas Aidilfitri ini. Penangguhan pelaksanaan
hukuman sebat tersebut dibuat bagi menghormati kemuliaan Ramadhan.
30hb September 2009 – Utusan Malaysia, Timbalan Menteri Dalam Negeri,
Datuk Wira Abu Saman berkata, Jabatan Penjara kini telah mempunyai Pegawai
Sebat Rotan yang terlatih (sebatan Syariah) dan bersedia untuk melaksanakan
tugas itu pada bila-bila masa. Hukuman tersebut akan dilaksanakan sebaik
sahaja Jabatan Penjara memperolehi perintah daripada Mahkamah Syariah.
02hb Oktober 2009 – The Star, Ketua Pendaftar Mahkamah Syariah Negeri
Pahang, Mohd Azhari Abdul Rahman memberitahu bahawa Yang Amat Arif
Abdul Hamid Abdul Rahman, Ketua Hakim Syarie Negeri Pahang telah
memutuskan bahawa hukuman denda dan sebatan ke atas Kartika seperti yang
telah diputuskan oleh Mahkamah Tinggi Syariah Kuantan dikekalkan. Mohd
Azhari juga memohon agar keputusan yang dibuat dihormati dan bersabar
menunggu tarikh pelaksanaan hukuman oleh Mahkamah Tinggi Syariah
Kuantan.
Seminar Hukuman Sebat Jenayah Syariah
Bagi JAKIM, JKSM, Jabatan Penjara Malaysia, Persatuan Peguam Syarie
Malaysia dan ahli-ahli akedemik dari universiti tempatan mahupun institut
kefahaman Islam, isu sebat ini bukanlah sesuatu yang baru ataupun
mengejutkan. Ini kerana satu seminar Hukuman Sebat Jenayah Syariah anjuran
Jakim telah diadakan di Pusat Konvensyen Antarabangsa Putrajaya. Seminar
yang berlangsung pada 23hb April 2009 itu dihadiri oleh semua Ketua Hakim
Syarie negeri-negeri, wakil dari Jabatan Penjara, wakil dari unversiti-universiti
tempatan, Institut kefahaman Islam dan wakil dari Persatuan Peguam Syarie
Malaysia.
Objektif seminar ini bertujuan mengetengahkan semula hukuman sebat bagi
kesalahan jenayah syariah yang pada masa ini agak jarang dilaksanakan
walaupun terdapat peruntukkan di dalam undang-undang jenayah syariah bagi
kesalahan tertentu. Keadaan ini telah mewujudkan persoalan di kalangan orang
ramai termasuklah pengamal undang-undang mengenai kesesuaian hukuman ini
dikekalkan di bawah undang-undang Syariah atau seharusnya dimansuhkan.
Persoalan ini terjawab apabila isu hukuman sebat ke atas Kartika timbul.
Ternyata ia masih lagi relevan dalam konteks undang-undang jenayah syariah.
Namun, pemahaman harus diberikan kepada semua golongan masyarakat agar
ianya tidak keliru. Ini kerana berdasarkan respon orang ramai terhadap isu ini,
ternyata masih ramai yang tersalah anggap mengenai perbezaan antara sebat
sivil dan sebat syariah dengan mengatakan kedua-duanya adalah sama. Lebih
hangat apabila penerima hukuman tersebut adalah seorang wanita, yang mana
di bawah undang-undang sivil wanita tidak boleh menerima hukuman sebatan.
Maka semakin banyak persatuan-persatuan bukan kerajaan mahupun individuindividu
tertentu memberikan komen negatif berkaitan pelaksanaannya.
Perbezaan Di Antara Sebat Syariah dan Sebat Sivil
BIL.
PERKARA
SEBAT SYARIAH
SEBAT JENAYAH
SIVIL
1.
Tempat
perlaksanaan
hukuman sebat
Mana-mana tempat yang
telah di arahkan oleh
mahkamah untuk hukuman
sebat dilaksanakan.
(Seksyen 125(3)(c) Akta
Tatacara Jenayah Syariah
Wilayah-wilayah
Persekutuan)
Tempat dan masa
seperti yang di arahkan
oleh Majistret.
(Seksyen 286 Kanun
Prosedur Jenayah)
2. Saksi
(i) Di hadapan sekurangkurangnya
empat lelaki
muslim.
(Kaedah-kaedah Hukuman
Sebat 1987 Negeri Kelantan)
Tidak dinyatakan.
3.
Masa
pelaksanaan
hukuman sebat
(i) Sebatan hendaklah
dikenakan dengan seberapa
segera yang praktik.
(ii) Sekiranya rayuan di
pohon sebatan hendaklah
dikenakan dengan seberapa
segera yang praktik selepas
penerimaan perintah
mahkamah rayuan yang
mengesahkan hukuman
tersebut.
(Seksyen 126(2) Akta
Tatacara Jenayah Syariah
Wilayah-wilayah
Persekutuan)
(i) Sebatan boleh
dilaksanakan selepas
tamat tempoh tujuh hari
daripada hukuman itu
sekiranya hukuman
sebat adalah hukuman
tambahan kepada
penjara.
(ii) Sebatan boleh
dilaksanakan selepas
tamat tempoh empat
belas hari sekiranya
hukuman penjara
sehingga empat belas
hari dikenakan.
(iii) sekiranya rayuan
atas hukuman dibuat,
sebatan boleh
5
dilaksanakan selepas
perintah mahkamah
rayuan menetapkan
hukuman sebat itu.
(Seksyen 287 Kanun
Prosedur Jenayah)
4. Rotan
(i) Dibuat sama ada daripada
rotan atau ranting kecil;
(ii) tiada ruas atau buku;
(iii) tidak melebihi 1.22 meter
panjang;
(iv) tidak melebihi 1.25 cm
tebal;
(Seksyen 125(2) Akta
Tatacara Jenayah Syariah
Wilayah-wilayah
Persekutuan)
Dewasa – tidak boleh
lebih daripada 1.25
sentimeter garis pusat
Kanak-kanak – rotan
yang halus dan ringan
(Peraturan
131(5)(a)&(b)
Peraturan- peraturan
Penjara 2000)
5.
Bahagian
anggota yang
disebat
Sebatan boleh dikenakan di
mana-mana bahagian
anggota kecuali muka,
kepala, perut, dada dan
bahagian-bahagian sulit.
(Seksyen 125(3)(g) Akta
Tatacara Jenayah Syariah
Wilayah-wilayah
Persekutuan)
Hukuman sebat
dikenakan pada
punggung pesalah itu.
(Peraturan 131(4)
Peraturan-peraturan
Penjara 2000)
6.
Cara pukulan
sebat
(i) Sebatan dengan kekuatan
sederhana tanpa
mengangkat tangan melebihi
paras bahu
(ii) Tidak mengakibatkan
luka pada kulit pesalah
(iii) selepas mengenakan
satu sebatan, alat sebatan
itu diangkat ke atas dan
tidak boleh menariknya.
(Seksyen 125(3)(e)&(f) Akta
Tidak dinyatakan
6
Tatacara Jenayah Syariah
Wilayah-wilayah
Persekutuan)
7. Pakaian
Memakai pakaian yang
menutup aurat bagi lelaki
dan wanita
(Seksyen 125(3)(h) Akta
Tatacara Jenayah Syariah
Wilayah-wilayah
Persekutuan)
Tidak memakai pakaian
dan hanya ditutup di
bahagian anggota sulit
sahaja.
8.
Kedudukan
pesalah ketika
sebat di
laksanakan
Lelaki – sebatan di kenakan
dalam keadaan berdiri.
Perempuan – sebatan di
kenakan dalam keadaan
duduk.
(Seksyen 125(3)(i) Akta
Tatacara Jenayah Syariah
Wilayah-wilayah
Persekutuan)
Di ikat di tripod dalam
keadaan berdiri.
9.
Pemeriksaan
oleh Pegawai
Perubatan
Pemeriksaan oleh Pegawai
Perubatan Islam dilakukan
sebelum hukuman di
laksanakan untuk
memperakui bahawa
kesihatan pesalah adalah
dalam keadaan yang baik
untuk menjalani hukuman
(Seksyen 125(3)(a) Akta
Tatacara Jenayah Syariah
Wilayah-wilayah
Persekutuan)
Hukuman Sebat boleh
dijalankan sekiranya
Pegawai Perubatan
memperakui bahawa
pesalah adalah
berkeadaan sihat.
(Seksyen 290(i) Kanun
Prosedur Jenayah)
10.
Penangguhan
hukuman sebat
(i) Jika pesalah sedang
hamil pelaksanaan
hendaklah ditangguhkan
sehingga 2 bulan selepas
melahirkan.
(ii) Jika pesalah keguguran
hendaklah ditangguhkan
sehingga 2 bulan selepas
keguguran.
(a) Perempuan
(b) lelaki yang
dijatuhkan hukuman
mati.
(c) lelaki yang
diisytiharkan oleh
mahkamah berumur
lebih daripada 50 tahun
(Seksyen 289 Kanun
7
(Seksyen 125(3)(b) Akta
Tatacara Jenayah Syariah
Wilayah-wilayah
Persekutuan)
(iii) Jika pesalah telah
disahkan oleh Pegawai
Perubatan tidak sihat untuk
menjalani hukuman sebat,
ianya hendaklah di
tangguhkan sehingga di
sahkan sihat untuk menjalani
hukuman.
(Seksyen 125(3)(a) & (j)
Akta Tatacara Jenayah
Syariah Wilayah-wilayah
Persekutuan)
(v) Jika pesalah membuat
rayuan, hukuman sebat akan
ditangguhkan sehingga
rayuan selesai.
(Seksyen 126(1) & (2) Akta
Tatacara Jenayah Syariah
Wilayah-wilayah
Persekutuan)
Prosedur Jenayah)
11.
Klausa
Pengecualian
Tiada pengecualian sebatan
ke atas mana-mana kategori
pesalah syariah
(a) Perempuan
(b) lelaki yang
dijatuhkan hukuman
mati
(c) lelaki yang
diisytiharkan oleh
mahkamah berumur
lebih daripada 50 tahun
(Seksyen 289 Kanun
Prosedur Jenayah)
12. Pegawai sebat
(i) Seorang Islam yang adil
dan matang
(i) Pegawai Sebat Rotan
akan dilantik oleh
Komisioner Jeneral
8
(Seksyen 125(3)(d) Akta
Tatacara Jenayah Syariah
Wilayah Persekutuan)
Penjara
13.
Baki hukuman
sebatan yang
dihentikan
Hukuman sebatan adalah
ditangguhkan sekiranya
Pegawai Perubatan Islam
Kerajaan memperakui
bahawa pesalah itu tidak lagi
dapat menerima sebatan,
sebatan itu hendaklah
ditangguhkan sehingga
Pegawai Perubatan itu
memperakui bahawa
pesalah itu sihat tubuhnya
untuk menjalani baki
hukuman itu.
(Seksyen 125(3)(j) Akta
Tatacara Jenayah Syariah
Wilayah-wilayah
Persekutuan)
Jika sebahagian atau
keseluruhan hukuman
sebat tidak dapat
dilaksanakan atas
sebab-sebab kesihatan,
maka ia akan dirujuk
kepada mahkamah.
(Seksyen 290 (2) &
291(1) Kanun Prosedur
Jenayah)
Berdasarkan jadual di atas, melainkan istilah ‘sebatan’ dan kata perbuatan yang
digunakan adalah sama, tidak terdapat sebarang persamaan antara sebat
syariah dan sebat sivil. Ini sangat jelas kerana motif dan tujuan asal hukuman
sebat Syariah bukanlah untuk menyiksa penerima hukuman seperti sebat Sivil.
Tetapi bertujuan sebagai pengajaran dan menjadi contoh teladan kepada
masyarakat.
Perspektif Antarabangsa
Mungkin ramai yang tidak tahu mengenai keanggotaan Malaysia di dalam
Convention on the Elimination of All Form of Discrimination Against Women
(CEDAW) sejak tahun 1995. Di kenali sebagai ‘International Bill of Rights for
Women’, konvensyen yang dianggotai oleh lebih dari 180 negara itu memberi
penekanan terhadap perlindungan dan kesaksamaan hak wanita di dalam
perundangan, ekonomi, sosial dan kemasyarakatan di dalam negara-negara
anggotanya.
Hingga kini, meskipun Malaysia masih belum membuat sebarang deklarasi
ataupun masih lagi di peringkat “reservation” dalam menandatangani
konvensyen ini, prinsip kesaksamaan hak wanita di dalam negara ini tetap tidak
tergugat. Yang nyata, perundangan syariah di negara ini sama sekali tidak
membelakangi prinsip tersebut apabila hukuman sebat syariah dijatuhkan ke
atas Kartika adalah sama seperti kes-kes sebelumnya tanpa mengira jantina.
9
Dari perspektif domestik, tidak dinafikan terlalu banyak respon berbau negatif
dari sesetengah pihak mahupun individu berkaitan isu ini. Namun, harus
difahami dan diingati sebaiknya bahawa kekurangan ilmu pengetahuan di dalam
sesuatu bidang menjadi faktor fitnah di dalam berkata-kata jika tidak kena pada
tempatnya. Yang pasti, pihak yang bertanggungjawab telah memberi penjelasan
sebaik mungkin mengenai isu ini dan telah melaksanakan perundangan Islam
tanpa membelakangi prinsip-prinsip demokrasi dan Pelembagaan negara kita.
Selebihnya adalah bergantung kepada penerimaan masyarakat di dalam
pelaksanaan hukuman tersebut. Yang pasti, perbezaan pendapat sama sekali
tidak menghalalkan perpecahan di dalam masyarakat dan menjejaskan
perpaduan negara terutama apabila melibatkan pihak-pihak seagama dan
sebangsa.
Di arena antarabangsa pula, negara kita menjadi perhatian dunia dan di pandang
tinggi dari pelbagai aspek. Seorang pelancong dari Emiriyah Arab Bersatu yang
ditemui penulis menyatakan dengan bangganya bahawa Malaysia merupakan
negara yang dipandang tinggi oleh negara-negara Arab sebagai negara Islam
terkehadapan. Keindahan alam semulajadi, perpaduan berbilang bangsa dan
agama, pelaksanaan dwi perundangan dan pertumbuhan rancak ekonomi
sebagai “The miracle of South-East Asia” menjadi identiti negara ini di kaca mata
mereka.

Konklusi
Umumnya, apa saja langkah yang kita ambil dalam menangani isu-isu yang
berkaitan dengan pelaksanaan undang-undang Islam yang akan menjenamakan
negara di mata dunia, samada sebagai sebuah negara Islam yang menerapkan
nilai-nilai Islam semata seperti Turki, Syria dan Maghribi atau menjurus kepada
perlaksanaan teras hukum syarak, seperti Afghanistan (sebelum diserang oleh
Amerika Syarikat dan sekutunya); ataupun sebagai sebuah negara Islam yang
mempunyai haluan dan pengisian tersendiri, namun tidak lari dari batas-batas
asal hukum syarak. Semoga Allah bersama kita!
(Sumber JAKIM)